TDK Ye Nedir Anlamı, Ye Ne Demek? Ye Eşanlamlısı

TDK Ye Anlamı Nedir? Ye Ne Demek?

Türk alfabesinin Yirmi Sekizinci harfinin adı

okunuşu

Atasözleri Sözlüğünde Ye

Aba da bir diba da giyene, güzel de bir çirkin de sevene

Abdala "kar yağıyor" demişler, "titremeye hazırım" demiş

Abdalın dostluğu köy görünceye kadardır

Aç aslandan tok domuz yeğdir

Aç gezmekten tok ölmek yeğdir

Aç ile dost olayım diyen, peşin karnını doyursun

Aç kurt yavrusunu yer

Aç ne yemez, tok ne demez

Acele yürüyen yolda kalır

Alçak yerde tepecik kendini dağ sanır

Acıkan ne olsa yer, acıyan ne olsa söyler

Adalet ile zulüm bir yerde barınmaz

Adam adama yük değil, can gövdeye mülk değil (adam adama yük olmaz)

Adam hacı mı olur ulaşmakla Mekke'ye, eşek derviş mi olur taş çekmekle tekkeye?

Adam olana bir söz yeter

Adam yanıla yanıla, pehlivan yenile yenile

Adamın yere bakanından, suyun sessiz (yavaş) akanından kork (suyun yavaş akanından, insanın yere bakanından kork)

Ağacı kurt, insanı dert yer

Ağır basar, yeğni kalkar

Ağır taş batman döver (yerinden oynamaz)

Ağır yongayı yel kaldırmaz

Ağız yer, yüz utanır

Ah yerde kalmaz

Ahlatın iyisini ayılar yer

Ahmağa yüz, abdala söz vermeye gelmez

Ahmak gelin yengeyi halayığı sanır

Akıl adama sermaye

Akıl kişiye (adama) sermayedir

Akıl yiğide sermayedir

Akıllı düşününceye kadar deli oğlunu everir

Akla gelmeyen (akla gelen) başa gelir

Akraba (dost) ile ye, iç, alışveriş etme

Akşamın hayrından sabahın şerri yeğdir (iyidir)

Al (kırmızı) giyen aldanmaz

Alçak eşek binmeye kolay, öksüz çocuk dövmeye kolay

Alçak yer yiğidi hor gösterir

Alçak yerde yatma sel alır, yüksek yerde yatma yel alır

Allah çam isteyene çam, mum isteyene mum verir

Allah isterse bir kulun işini, mermere geçirir dişini; istemezse işini, muhallebi yerken kırar dişini

Allah verirse el getirir, sel getirir, yel getirir

Allı yelek, pullu yelek; gömlek yok canfes neye gerek?

Altı olur, yedi olur, hep Allah'ın dediği olur

Altın yerde paslanmaz, taş yağmurda ıslanmaz

Altın yere düşmekle pul olmaz

Aman diyene kılıç kalkmaz (eğilen baş kesilmez)

Anam babam kesem, elimi soksam yesem

Anan güzel idi, hani yeri; baban zengin idi, hani evi

Arayan bulur, inleyen ölür

Arefe günü yalan söyleyenin, bayram günü yüzü kara çıkar

Arı gibi eri olanın dağ kadar yeri olur

Arı kahrını çekmeyen balın kadrini ne bilir

Arığa (göle) su gelinceye kadar kurbağanın gözü patlar

Arkadaşını söyle ki, sana kim olduğunu söyleyeyim

Armudu say ye, elmayı soy ye

Armutun (armudun) iyisini ayılar yer

Arpa verilmeyen at, kamçı zoruyla yürümez

Arsız neden arlanır, çul giyer de salınır

Arslan yatağından (yattığı yerden) bellidir (belli olur)

Aş taşınca kepçeye paha olmaz

Asil ile taş taşı soysuz ile yeme aşı

Aslan yattığı yerden belli olur

Aslına çekmeyen haramzadedir

Aşure yemeye giden kaşığını taşır

At yedi günde, it yediği günde unutur

Ateş düştüğü yeri yakar

Ateş olmayan yerden duman çıkmaz

Ateşle barut bir yerde durmaz

Atlıya selam kelam, eşekliye sonra gine gelem

Atmaya niyeti olmayan Kürt, taşın büyüğüne sarılır

Ayağın sığmayacağı yere baş sokulmaz

Ayı çocuklarını büyütmüş, duru su içmeye vakti olmamış

Ayırıcı gelmiş, seçici gelmiş. Orta yere sıçıcı gelmiş

Ayranım (yoğurdum) ekşidir diyen olmaz

Az yetmez, çok artmaz (artmazsa yetmez, yetmezse artmaz)

Az yiyen az uyur, çok yiyen güç uyur

Aza demişler: "-Nereye?" "-Çoğun yanına!" demiş ("-Azca nereye?" "-Çokçanın yanına!")

Aza kanaat etmeyen çoğu hiç bulamaz

Azı bilmeyen çoğu hiç bilmez

Baba koruk (ekşi, erik) yer, oğlunun dişi kamaşır

Bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun (bağda izin olsun, üzüm yemeye yüzün olsun)

Bağlı koyun yerinde otlar

Bakan yemez, kapan yer

Bal ile kaymak yenir, ama her keseye göre değil

Bal olan yerde sinek de olur

Balı olan (bal) yemez mi?

Balı parmağı uzun olan yemez, kısmetlisi yer

Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim

Barışta ter dökmeyen savaşta kan döker

Baş başa vermeyince taş yerinden kalkmaz

Baş nereye giderse ayakta oraya gider

Baş yarılır börk içinde, kol kırılır yen içinde (kalır)

Baskıdaki altından askıdaki salkım yeğdir

Baskısız (çivisiz) yongayı (tahtayı) yel (el) alır, yel (el) almazsa sel (yel) alır (baskısız yongayı yel alır; sahipsiz tarlayı sel alır)

Bayramda borç ödeyene ramazan kısa gelir

Bekârın parasını it yer, yakasını bit

Benzeye benzeye yaz, benzeye benzeye kış olur

Beş kuruşun varsa beş yere düğümle

Beş tavuğa bir horoz yeter

Bin nasihatten bir musibet yeğdir (evladır)

Bir başa bir göz yeter

Bir fit, bin büyü yerini tutar

Bir kötünün yedi mahalleye zararı dokunur

Bir söz bin büyüye bedeldir

Bir yemem diyenden kork, bir oturmam diyenden

Birgün su içeceğin çeşmeye çamur sıçratma

Biri bilmeyen bini hiç bilmez

Biri yer, biri bakar; kıyamet ondan kopar

Biribiri, adamı yer diri diri

Bol bol yiyen, bel bel bakar

Borç yiyen kesesinden yer

Boş gezmekten bedava çalışmak yeğdir

Boşboğazı cehenneme atmışlar, ''odun yaş (az)'' diye bağırmış

Bostan yeşil (gök) iken pazarlığa oturulmaz

Büyük lokma ye(de), büyük söz söyleme

Cahile söz (laf) anlatmak, deveye hendek atlatmaktan güçtür (zordur)

Cahilin dostluğundan, alimin düşmanlığı yeğdir

Caminin mumunu yiyen kedinin gözü kör olur

Canı kaymak isteyen mandayı yanında taşır

Cefa çekmeyen sefanın kadrini bilemez

Cin tutana bir muska yeter

Çağrılan yere erinme, çağrılmayan yere görünme

Çağrılmayan yere çörekçi ile börekçi gider

Çalıda gül bitmez, cahile söz yetmez

Çatal kazık yere çakılmaz

Çiftçiye yağmur, yolcuya kurak; cümlenin muradını verecek Hakk

Çingene ciğer pişirir, çok yemeden karnın(ı) şişirir

Çingene çingeneye çatmadıkça kasnak boynuna geçmez

Çingeneye beylik vermişler, önce babasını asmış

Çivi çıkar ama yeri kalır

Çocuğun bulunduğu yerde kov (dedikodu, gıybet) olmaz

Çocuğun yediği helal, giydiği haram

Çok bilen (söyleyen) çok yanılır

Çok tutan elim olsun, ocaklıkta yerim olsun

Dağ ardında olsun da yer altında olmasın

Dağ başına harman yapma, savurursun yel için; önüne değirmen yapma, öğütürsün sel için

Dayak isteyen keçi çobanın değneğine vurur

Delikli taş (boncuk) yerde kalmaz

Deliye bal tattırmışlar, çarşıda katran bırakmamış

Deliye hergün bayram

Deliye taş atma, başını yarar

Densiz, deveye binmiş de ''Ben Allah'ı gördüm.'' demiş

Derdini söylemeyen derman bulamaz

Derede tarla sel için, tepede harman yel için

Dert gider ama yeri boş kalmaz

Deve bir akçeye, deve bin akçeye

Deve büyüktür amma beşini bir eşek yeder

Deve, deve yerine çöker

Deve Kabe'ye gitmekle hacı olmaz

Deve taze yaprak yemek isterse boynunu uzatır

Deveye bindikten sonra çalı arkasına gizlenilmez

Deveye ''Boynun neden eğri?'' diye sormuşlar; ''Nerem doğru ki!'' demiş

Deveye burç gerek olursa boynunu uzatır

Deveye cilve yap demişler, götüyle dağları devirmiş (yedi çadır devirmiş)

Deveye ''İnişi mi seversin, yokuşu mu?'' demişler, ''Düz yere mi (Düze kıran mı) girdi?'' demiş

Devletin (devlet) malı deniz, yemeyen domuz (keriz)

Devletliye dokun geç, fukaradan sakın geç

Dibi görünmeyen suya girme

Diken battığı yerden çıkar

Dilenciye borçlu olma, ya düğünde ister ya bayramda

Dilenciye hıyar vermişler, eğri diye beğenmemiş

Doğru söyleyeni (konuşanı) dokuz köyden kovarlar

Doğru söyleyenin bir ayağı üzengide gerek

Doğru söyleyenin tepesi delik olur

Doğru söz yemin istemez

Doğuran avrat Azrail'i yenmiş

Dost ile ye, iç; alışveriş etme

Düğün el ile, harman yel ile (olur)

Düğün olur iki kişiye, kaygısı düşer deli komşuya

Dünyayı umutla yemişler

Düt demeye dudak gerek

Eden bulur, inleyen ölür

Ek tohumun hasını, çekme yiyecek yasını

Ekmeği ekmekçiye ver, bir ekmek de üste ver

Ekmeğini yalnız yiyen, sofrasını yalnız kaldırır

El el ile, değirmen yel ile

El(in) yumruğu(nu) yemeyen kendi yumruğunu balyoz sanırmış (zannedermiş)

Elçiye zeval olmaz (gelmez)

Elden yiyen börkmüş, keseden yiyen çökmüş

Elmayı havaya at, düşünceye kadar Allah kerim

Emek olmadan yemek olmaz

Emmim, dayım kesem; elimi soksam yesem

Erim er olsun da yerim çalı gibi olsun

Erteye kalan, arkaya kalır

Eşeği sahibinin dediği yere bağla da varsın kurt yesin

Eşek bile bir düştüğü yere bir daha düşmez

Eski diye atma kürkünü, gerek olur bürünürsün bir günü

Eski dost düşman olmaz, yenisinden vefa gelmez

Eskisi olmayanın yenisi olmaz

Eşkıyanın düşkünü, beyaz giyer kış günü

Eskiye itibar olsaydı, bit pazarına nur yağardı

Etle deri, yemekle diri

Felek, kimine kavun yedirir, kimine kelek

Fincancı katırlarını ürküten sayısız dayak yer

Fukaranın (fakirin) şaşkını, beyaz giyer kış günü

Gavura kızıp oruç yenmez

Gavurun ekmeğini yiyen, gavurun kılıcını çalar (sallar)

Geçmişe mazi, yenmişe kuzu derler

Gel denilen yere gitmeye ar eyleme, gelme denilen yere gidip yerini dar eyleme

Gelin bindi deveye gör kısmeti nereye

Geline ''Oyna.'' demişler, ''Yerim dar.'' demiş

Gençlikte para kazan (taş taşı), kocalıkta kur kazan (ye aşı)

Gideceğin Antep, yiyeceğin pekmez

Gidilmeyen yer senin değildir (olmaz)

Gittiğin yer kör ise, gözünü yumda bak

Gök ağlamazsa, yer gülmez

Gökten ne yağdı da yer kabul etmedi?

Göl yerinden su eksik olmaz

Gön yufka yerinden delinir (ip inceldiği yerden kopar)

Gönül verme evliye, eve gider unutur

Gönülsüz yenen aş, ya karın ağrıtır yada baş

Gözlüye gizli yoktur

Güneş görmeyen eve doktor girer

Gurbette övünmek, hamamda türkü söylemeye benzer

Gürültü istemeyen kazancı (bakırcı) dükkanına girmez

Güzellik, tabiatın kadına ilk verdiği ve ilk geri aldığı hediyedir

Haddini bilmeyene bildirirler

Haddini bilmeyene haddini bildirmek, yetime don göynek giydirmek gibidir

Hak yerde kalmaz

Hak yerini bulur

Harman yakarım diyen, orağa yetişmemiş

Harman yel ile, düğün el ile olur

Harmanda dirgen yiyen sıpa, yılına kadar acısını unutmaz

Hasta yatan ölmez, eceli yeten ölür

Hastaya bakmaktan hasta olması yeğdir

Hatır için çiğ tavuk (bile olsa) yenir

Hekimsiz, hakimsiz yerde oturma

Helal kazanç ile yağlı pilav yenmez

Her gün baklava börek yense bıkılır

Her kuşun eti yenmez

Her sakaldan bir tel çekseler, köseye sakal olur

Her şeye (köfteye) maydanoz olma

Her yerde okka dört yüz dirhem

Herkesin yorulduğu yere han yapılmaz

Her şeyin yenisi, dostun eskisi (makbuldür)

Hesapsız kasap, ya bıçak kırar ya masa (hesabını bilmeyen kasap, ne satır bırakır, ne masat)

Hocanın (öğretmenin) vurduğu yerde gül biter

Irak yerin davulu koygun öter

Irak yerin haberini kervan getirir

Irgat gibi kazan, bey gibi ye

İğne atsan yere düşmez (deyim)

İki deliye bir uslu koymuşlar

İki emini bir yemin ayırır

İki kişi konuşurken üçüncüye bok yemek düşer

İki tımar bir yem yerine geçer

İmece günü bulutlu, görmeyene ne mutlu

İnek gibi süt vermeyen, öküz gibi kutan sürer

İnsan çeşit çeşit, yer damar damar

İnsan doğduğu yerde değil, doyduğu yerde

İnsan sevdiğini yerden yere vururmuş

İnsan yedisinde ne ise, yetmişinde de odur

İnsanın eti yenmez, derisi giyilmez; tatlı dilinden başka nesi var?

İnsanın vatanı doğduğu yer değil, doyduğu yerdir

İp inceldiği yerden kopar

İp kırıldığı (koptuğu) yerden ulanır (bağlanır)

İşini bilmeyen kasap, ne bıçak kor ne masat

İşleyen demir ışıldar (pas tutmaz)

İstediğini söyleyen, istemediğini işitir

İsteyenin bir yüzü kara, vermeyenin iki yüzü

İt yal (yemek, aş) yediği kapıyı bekler

İtin gönlüne kalsa günde bir leş yer

İyiliğe ''nereye gidiyorsun?'' demişler, ''kötülüğe'' demiş

İyilik yazıda (yerde) kalmaz

Kimse kimsenin kısmetini yemez

Kabiliyetli çırak, ustayı geçer

Kadı ekmeğini karınca yemez

Kadının fendi erkeği yendi

Kalkacağın yere oturma

Kardeş kardeşin etini yer, kemiğini bir araya koyar

Karga nereye gitse kargadır

Kartala bir ok değmiş, oda kendi yeleğinden

Kavak uzaya uzaya göğe yetmez

Kaz gelen yerden tavuk esirgenmez

Keçi nereye çıkarsa oğlağıda oraya çıkar

Kedi her zaman ciğer yemez

Kedi uzanamadığı (yetişemediği) ciğere pis (mındar) der

Kedi yavrusunu yerken sıçana benzetir

Kedinin usluluğu sıçan görünceye kadar

Kediye ''Bokun şifa'' demişler, tutmuş üstünü örtmüş

Keseye danış, pazarlığa sonra giriş

Kesilen baş yerine konmaz

Kibirliye kibir göstermek sadakadır

Kimi köprü bulamaz geçmeye, kimi su bulamaz içmeye

Kimse bilmez, kim kazana kim yiye

Kimseden kimseye hayır yok (gelmez)

Kısmet ise gelir Hint'ten, Yemen'den; kısmet değilse ne gelir elden

Kızını dövmeyen, dizini döver

Köpek bile yemek yediği kaba pislemez

Köpek ekmek veren (yediği kapıyı) tanır

Köpeksiz sürüye (köye) kurt dalar (iner)

Köprüyü geçinceye kadar ayıya dayı derler

Kör bıçak ele, iş bilmeyen avrat dile yavuz

Korkulu rüya (düş) görmektense uyanık yatmak yeğdir (hayırlıdır)

Kötürümden aksak, hiç yoktan ahmak yeğdir

Köyden köye it ürümez

Koyunu yüze yetir, el onu bine yetirir

Koyunun bulunmadığı yerde keçiye Abdulrahman Çelebi derler

Kul sıkışmayınca Hızır yetişmez

Kurt komşusunu yemez

Kuş var eti yenir, kuş var et yedirilir

Kuzusuna kıymayan, kebap yiyemez

Malım seni vereyimde mi kötü olayım, vermeyeyimde mi kötü olayım?

Malını yemesini bilmeyen zengin her gün züğürttür

Martta tezek kuruya, nisanda seller yürüye

Maymun yoğurdu yemiş, artığını ayının yüzüne sürmüş

Mazlumun ahı, indirir şahı (yerde kalmaz)

Mescide gerek olan meyhaneye haramdır

Meyveli (mevye veren) ağaç taşlanır

Minareyi yaptırmayan yerden bitmiş sanır

Mirasa "nereye gidiyorsun?" demişler "esip yağmaya, sürüp savurmaya" demiş

Misafir on kısmetle gelir; birini yer dokuzunu bırakır

Misafir umduğunu değil bulduğunu yer

Misk yerini belli eder

Nar üstüne turp yenmez

Nasipten öteye yol yok

Nereye gitsen okka dört yüz dirhem

Niyet hayır, akıbet hayır (selamet)

Oğlan yemiş oyuna, çoban yemiş koyuna gitmiş

On beşindeki kız, ya erde gerek ya yerde

Ortaklık öküzden, başka buzağı yeğdir

Otuz iki dişten çıkan, otuz iki mahalleye yayılır

Oynamasını bilmeyen gelin (kız) "yerim dar" demiş; yerini genişletmişler (bollaştırmışlar); "yerim dar" demiş

Oynayamayan gelin; "Yerim dar." der

Ölürse yer beğensin, kalırsa el beğensin

Ötleğenin baylığı böğürtlenin vakti geçinceye kadardır

Papaz her gün pilav yemez

Param seni vereyim de mi düşman olayım, vermeyeyim de mi düşman olayım? Vermeyeyim de düşman olayım

Peynir ekmek, hazır yemek

Pilav yiyen, kaşığını yanında (belinde) taşır

Ramazanda yalan söyleyenin (oruç yiyenin) bayramda yüzü kara olur

Rüzgarın önüne düşmeyen yorulur

Sabah sürçen, geceye dek sürçer

Sadık dost akrabadan yeğdir

Sağlık, varlıktan yeğdir

Sanatı ustadan görmeyen (öğrenmeyen) öğrenemez

Sayılı koyunu kurt kapmaz (yemez)

Sefa ile yenen cefa ile kazanılır

Sel ile gelen yel ile gider

Serçeye çubuk beredir

Sermayen bir yumurta ise taşa çal

Sev seni seveni hak ile yeksan ise, sevme seni sevmeyeni Mısır'a sultan ise

Sevenin kuluyum, sevmeyenin sultanı

Sirkeyi, sarımsağı düşünen (hesaplayan) paçayı yiyemez

Sofu soğan yemez, bulunca sapını komaz

Soğanı (soğanın acısını) yiyen bilmez, doğrayan bilir

Söyleyenden dinleyen arif gerek

Söyleyene bakma, söyletene bak

Söz dediğin yaş deridir, nereye çekersen oraya gider

Su aktığı yere yine akar

Su bulununca (görülünce) teyemmüm bozulur

Süt taşınca kepçeye baha olmaz

Sütten ağzı yanan, ayranı üfleyerek içer (yoğurdu üfleyerek yer)

Şahin küçük et yer, deve büyük ot yer

Tabak sevdiği deriyi yerden yere çarpar

Tan yeri ağarınca hırsızın gözü kararır

Tarlaya saban, sürüye çoban

Tarlayı taşlı yerden, kızı kardaşlı yerden

Taş düştüğü yerde ağırdır (kalır) (taş yerinde ağırdır)

Tas yere düşmeden çınlamaz

Tatlı tatlı yemenin, acı acı geğirmesi olur

Tatlı ye, tatlı söyle (konuş)

Tekkeyi bekleyen çorbayı içer

Tembele ''Kapını ört.'' demişler, ''Yel eser örter.'' demiş

Tereciye tere satılmaz

Terziye ''Dinlen.'' demişler, ayağa kalkmış

Terziye ''Göç.'' demişler, ''İğnem başımda.'' demiş

Tevekkelin (tevekküllünün) gemisi batmaz (eşeğini kurt yemez)

Tilki tilkiliğini bildirinceye kadar post elden gider

Tilkinin dönüp dolaşıp geleceği yer kürkçü dükkanıdır

Tilkiye ''Tavuk kebabı yer misin?'' demişler, ''Adamın güleceğini getiriyorsunuz.'' demiş

Tok iken yemek yiyen, mezarını dişiyle kazar

Tokmağı baş kazık yer

Toprağı işleyen, ekmeği dişler

Tuz, ekmek hakkını bilmeyen kör olur

Ucuz etin yahnisi yenmez (tatsız olur)

Ulu sözü dinlemeyen, uyuyakalır (uluya kalır)

Uzak yerin salığını, kervan getirir

Üç göç, bir yangın yerini tutar

Ürümesini (ürmesini) bilmeyen köpek (it), sürüye kurt getirir

Ürüyen (havlayan) köpek ısırmaz (kapmaz)

Üveye etme, özünde bulursun; geline etme, kızında bulursun

Üzümü (üzümünü) ye (de), bağını sorma

Vardığın yer körse gözünü kapa

Varsa hünerin, var her yerde yerin; yoksa hünerin, var her yerde yerin!

Vasiyet ölüm getirmez

Ver yiğidi yiğide, Mevla rızkın yetire

Veresiye şarap içen, iki kez sarhoş olur

Verip pişman olmaktansa (olacağına), vermeyip düşman olmak yeğdir (ol)

Verirsen veresiye, batarsın karasuya

Vuran mı yiğit, vur diyen mi? -Vur diyen

Yağ (yal) yiyen köpek tüyünden belli olur

Yağına kıymayan, çöreğini yavan (yoz, kuru) yer

Yakın (hayırlı) dost (komşu) hayırsız akrabadan (hısımdan) yeğdir (iyidir)

Yalancı kim? İşittiğini söyleyen

Yalancıyı kaçtığı yere kadar kovalamalı

Yanık yerin otu tez biter

Yalnız kalanı kurt yer

Yapı taşı, yapıdan (yerde) kalmaz

Yarınki kazdan, bugünkü tavuk yeğdir

Yaş yetmiş, iş bitmiş

Yatan aslandan, gezen tilki yeğdir

Yatan öküze yem yok

Yavuz (yürük) at, yemini (yavuz it ününü) kendi artırır

Yeğniği yel alır, ağır yerinde kalır

Yel gelen deliği kapamalı

Yel, kayadan ne koparır (aparır)

Yemeğin iyisi hazırıdır

Yemeyenin malını yerler (üstünede bir bardak su içerler)

Yenecek aş, buğundan belli olur

Yenenle yanana ne dayanır

Yengece 'Niçin yan yan gidersin?' demişler; 'Serde kabadayılık var.' demiş

Yeni dosttan vefa gelmez

Yeni testi suyu soğuk tutar

Yenice eleğim, seni nerelere asayım?

Yenilen pehlivan güreşe doymaz

Yerdeki yüze basılmaz (kimse basmaz)

Yerdiğin oğlan (küçük) yer tutar

Yere bakar (bakan) yürek yakar

Yerin kulağı var

Yerinden oynayan yetmiş kazaya uğrar, en küçüğü ölüm

Yerine düşmeyen gelin yerine yerine, boyuna düşmeyen esvap sürüne sürüne eskir

Yerini bilmeyen, yılda bir kat elbise eskitir

Yetişemediğin köyün alt tarafında yat

Yiğidi öldür, hakkını yeme

Yiğidin yiğide ekmeği ödünç, kötüye sadaka

Yılana yumuşak diye el sunma

Yiyen bilmez doğrayan bilir

Yoğurdum (ayranım) ekşidir diyen olmaz

Yularsız deve yedilmez

Yurdun otlusundan kutlusu yeğdir

Yürük at yemini kendi arttırır

Zemheride yoğurt isteyen cebinde bir inek taşır

Zengin adam, elindeki kendine yeten adamdır

Zengin giyerse "sağlıcakla", fakir giyerse "nereden buldun ki!" derler

Züğürt olup düşünmektense, uyuz olup kaşınmak yeğdir

Deyimler Sözlüğünde Ye

abdestsiz yere basmamak

acemi itle bok yemek

âdet yerini bulsun diye

ağaca çıksa pabucu yerde kalmaz

ağzından yel almak

ahını yerde koymamak

aklını peynir ekmekle yemek

alabandayı yemek

Allah kerim yeri

alnı yere gelmek

başının etini yemek

bir dudağı yerde bir dudağı gökte

boşan da semerini ye

cendereye koymak

çekirdekten yetişmek

deliye her gün bayram

demeye kalmamak

deve kuşu gibi başını yere gömmek

dişinin kovuğuna yetmemek

divaneye dönmek

dut yemiş bülbüle dönmek

düğün değil bayram değil eniştem beni niye öptü

eski köye yeni âdet getirmek

eşeğe gücü yetmeyip semerini dövmek

eyere de gelir semere de

feleğin sillesini yemek

geçti Bor’un pazarı sür eşeği Niğde’ye

girye bana hande sana

gök demir, yer bakır

gücü gücü yetene

gürültüye getirmek

gürültüye pabuç bırakmamak

hazırdan yemek

her boyayı boyandık da bir fıstıki yeşil mi kaldı?

iğne atsan yere düşmez

iki yakası bir yere gelmez

ite atsan yemez

itsiz köye dönmek

iyiye iyi, kötüye kötü demek

kafası yerinde olmamak

karga bokunu yemeden

kıtlıktan çıkmış gibi yemek

kimseye eyvallah etmemek

köpeğe hoşt, kediye pişt dememek

köprüyü geçinceye kadar ayıya dayı demek

lokman hekimin ye dediği

lülüye gelmek

mahkemeye düşmek

maksadı üzüm yemek değil, bağcıyı dövmek

meryem Ana kandili gibi

nanpareye muhtaç olmak

ne yalan söyleyeyim?

ne yer, ne yedirir

nefsine yedirememek

nereye kazık çaksam oraya torba asar

paparayı yemek

parmaklarını yemek

pireye kızıp yorgan yakmak

rafta kurabiye var ama size göre değil

sahneye çıkmak

sandalye kavgası

sarımsak yemedim ki ağzım koksun

sermayeyi kediye yüklemek

sırtını yere getirmek

soğan yemedim ki ağzım koksun

söyleye söyleye dilimde tüy bitti

sözü yere düşmek

tereciye tere satmak

utancından yerin dibine geçmek

ümitleri yeşermek

üzerinize afiyet

üzüm yemek değil bekçi dövmek

vardığın yer körse sen de gözünü kapa

vurduğu yerden ses getirmek

ya sopa yememiş ya da saymasını bilmiyor

yangın var diye bağırmak

yatacak yeri yok

yedi düvelle barışık

yediden yetmişe

yediği naneyi kokutmak

yediği önünde yemediği ardında

yediği önünde, yemediği ardında

yek at, yek mızrak

yel kayadan ne alır

yel üfürdü sel götürdü

yeme de yanında yat

yemeden içmeden

yemeden içmeden kesilmek

yemin etsem başım ağrımaz

yenilir yutulur gibi değil

yer demir, gök bakır

yer yarılıp içine girmek

yerden alıp gökte yemek

yerin dibine geçmek

yerinde duramamak

yerinde su çıkmadı ya!

yerini doldurmak

yeşil ışık yakmak

yılan hikâyesi

Acele Yürüyen Yolda Kalır

Aceleye Getirmek

Acı Badem Kurabiyesi

Adliye Teşkilâtı

Ağır Vasıta Ehliyeti

Ağız Yer, Yüz Utanır

Ağzı Burnu Yerinde

Ah Yerde Kalmaz

Ahı Yerde Kalmamak

Ahmağa Yüz, Abdala Söz Vermeye Gelmez

Ahmak Yerine Koymak

Akla Gelmeyen Başa Gelir

Aklı Başka Yerde Olmak

Aklı Bir Yerde Olmak

Aklına Yelken Etmek

Aklını Başka Yere Vermek

Alâminüt Yemek

Aman Diyene Kılıç Kalkmaz

Ardından Sapan Taşı Yetişmez

Arı Gibi Eri Olanın Dağ Kadar Yeri Olur

Arkadaşını Söyle, Kim Olduğunu Söyleyeyim

Arkası Yere Gelmemek

Armudu Soy Ye, Elmayı Say Ye

Askerî Rüştiye

Aş Taşınca Kepçeye Paha Olmaz

Aşağı Kalır Yeri (Veya Yanı) Yok

Ateş Düştüğü Yeri Yakar

Ateşle Barut Bir Yerde Durmaz

Atıştırma Yeri

Ayağı Yerden Kesilmek

Ayağının Bastığı Yerde Ot Bitmez

Ayakları Yere Değmemek

Ayaklarını Yerden Kesmek

Baba Koruk (Veya Erik) Yer, Oğlunun Dişi Kamaşır

Bağır Yeleği

Baskıdaki Altından Askıdaki Salkım Yeğdir

Bastığı Yerde Ot Bitmez

Bastığı Yeri Bilmemek

Başı Yerine Gelmek

Başını Bir Yere Bağlamak

Başını Yemek

Başköşeye Kurulmak

Başlama Meridyeni

Bayram Hediyesi

Beden Terbiyesi

Beğenmeyen Kızını (Veya Küçük Kızını) Vermesin

Belediye Nikâhı

Belediye Polisi

Belediye Sarayı

Belediye Teşkilâtı

Belediyelik Olmak

Bildiğini Yedi Mahalle Bilmez

Bin Nasihatten Bir Musibet Yeğdir

Bir Dereceye Kadar

Bir Köşeye Atmak

Bir Köşeye Koymak

Birbirini Yemek

Biri Yer Biri Bakar, Kıyamet Ondan Kopar

Bok Yedi Başı

Bok Yemenin Arapçası

Borç Yiyen Kesesinden Yer

Boş Yerine Vurmak

Buradayım Diye Bağırmak

Burnu Yere Düşse Almaz

Burnunun Yeli Harman Savurmak

Bütünlemeye Kalmak

Büyük Yemin Etmek

Caminin Mumunu Yiyen Kedinin Gözü Kör Olur

Can Alacak Nokta (Veya Yer)

Canı Yerine Gelmek

Cankurtaran Yeleği

Cariyelik Etmek

Cariyeniz (Veya Cariyeleri)

Ce Demeye Mi Geldin?

Cendereye Sokmak

Cepheden Cepheye Koşmak

Cezbeye Tutulmak (Veya Kapılmak)

Dâhiliye Mütehassısı

Dâhiliye Subayı

Değişmez Maliyet

Deli Raziye Gibi

Delikli Boncuk (Veya Taş) Yerde Kalmaz

Deve Bir Akçeye, Deve Bin Akçeye

Devreye Alınmak

Diferansiyel Hesap

Dilenciye Hıyar Vermişler De Eğri Diye Beğenmemiş

Doğru Söyleyeni Dokuz Köyden Kovarlar

Duhuliye Kartı

Düşünceye Dalmak

Düşünceye Varmak

Efendime Söyleyeyim

Eğretiye Almak

Eğriye Eğri Doğruya Doğru

Ehemmiyet Vermek

Ekmediği Yerden Biter

Ekmeğini Yemek

El Beğenmezse Yer Beğensin

El Ermez, Güç Yetmez

Elektrikli Sandalye

Elektromanyetik Güç

Eli Ermez Gücü Yetmez

Emek Olmadan Yemek Olmaz

Emniyet Altına Almak

Emniyet Durağı

Emniyet Düğmesi

Emniyet Supabı

Endişeye Düşmek

Esas Vaziyete Geçmek

Eşek Sudan Gelinceye Kadar Dövmek

Eti Budu Yerinde (Veya Etine Dolgun)

Etliye Sütlüye Karışmamak

Eyer Boşaltmak

Eyer Kapatmak (Veya Kapamak)

Eyeri Boş Kalmak

Faaliyet Göstermek

Faaliyete Geçmek

Faaliyetten Alıkoymak

Fasulye Gibi Kendini Nimetten Saymak

Fasulye Pilâkisi

Fasulye Sırığı Gibi

Fikir Hürriyeti

Gâvura Kızıp Oruç Yemek (Veya Bozmak)

Gazabını Yenmek

Geçinmeye Gönlü Olmamak

Geçmişe Mazi, Yenmişe Kuzu Derler

Geriye Bırakmak

Geviş Getirmeyenler

Gizliden Gizliye

Gökte Ararken Yerde Bulmak

Güneş Girmeyen Eve Doktor Girer

Gürültüye Gelmek

Gürültüye Getirmek (Veya Boğmak)

Gürültüye Gitmek

Güvenceye Bağlamak

Haddikifayeyi Bulmak

Hâli Tavrı Yerinde

Hâli Vakti Yerinde

Haraç Yemek (Veya Almak)

Hayat Hikâyesi

Haysiyet Divanı

Haysiyetine Dokunmak

Her Kuşun Eti Yenmez

Herkesin Yorulduğu Yere Han Yapılmaz

Heyecana Düşürmek

Heyecana Gelmek

Heyecana Kapılmak

Hırsını Yenmek

Hikâye Birleşik Zamanı

Himayesine Almak

Hüviyet Cüzdanı

Kadının Fendi, Erkeği Yendi

Kafası Yerine Gelmek

Kafasının Etini Yemek

Kanını Yerde Koymak

Kapalı Yer Korkusu

Kapalı Yetişmek

Karavanadan Yemek

Karayemiş Ağacı

Karga Bok Yemeden

Kavalyelik Etmek

Kaz Gelen Yerden Tavuk Esirgenmez

Kazan Kaynamayan Yerde Maymun Oynamaz

Keçiye Can Kaygısı, Kasaba Et (Veya Yağ) Kaygısı

Kedi Yavrusunu Yerken Sıçana Benzetir

Kedi Yetişemediği (Veya Uzanamadığı) Ciğere Pis (Veya Murdar) Dermiş

Kefekiye Dönmek

Kendi Kendini Yemek

Kendini Bir Yerde Bulmak

Kendini Fasulye Gibi Nimetten Saymak

Keseye Davranmak

Kesintiye Almak

Kesintiye Uğramak

Kızını (Veya Evlâdını) Dövmeyen Dizini Döver

Kibrine Yedirememek

Kimseden Kimseye Hayır Yok (Veya Gelmez)

Kitapta Yeri Olmak

Konuşma Yetersizliği

Korkulu Rüya (Veya Düş) Görmektense Uyanık Yatmak Evlâdır (Veya Yeğdir)

Koyduğum Yerde Otluyor

Köpeğe Atsan Yemez

Köpek Yese Kudurur

Köprüden (Veya Köprüyü) Geçinceye Kadar Ayıya Dayı Derler

Kötüye Kullanmak

Kulis Faaliyeti

Kurt Komşusunu Yemez

Kuru Gürültüye Pabuç Bırakmamak

Kuş Gibi (Veya Kadar) Yemek

Kuşluk Yemeği

Kül Yemek (Veya Yutmak)

Kündeye Gelmek

Kündeye Getirilmek

Künyesi Gelmek

Künyesini Okumak

Lâboratuvar Muayenesi

Lâf Yetiştirmek

Lâfını Yedirmek

Mahremiyetine Girmek

Maliyet Fiyatı

Manda Gibi Yemek

Manyetik Kartuş

Manyetik Tambur

Manyetize Etmek

Manyetize Olmak

Maziye Karışmak

Medreseye Düşmek

Meridyen Düzlemi

Meryem Pelesengi

Meryemana Asması

Meryemana Dikeni

Meşruten Tahliye

Methiye Düzmek

Millî Hüviyet

Minareyi Yaptırmayan Yerden Bitmiş Sanır

Misafir Umduğunu Değil Bulduğunu Yer

Misk Yerini Belli Eder

Mitral Yetersizlik

Muafiyet Sınavı

Muhayyer Bırakmak

Müyesser Olmak

Nizamiye Karakolu

Ocağını Yeşertmek

Ok Gibi (Yerinden) Fırlamak

Okka Her Yerde Dört Yüz Dirhem

Olupbittiye Getirmek

Oluruyla Yetinmek

Onuruna Yedirememek

Ortak Mülkiyet

Papaz Her Gün Pilâv Yemez

Parasını Yemek

Parmaklarını (Birlikte) Yemek

Pazar Yerine Dönmek

Pençe Pençeye Gelmek

Pilâv Yiyen Kaşığını Yanında (Veya Belinde) Taşır

Potansiyel Suçlu

Puan Hesabıyla Yenmek

Resmiyete Dökmek

Rivayet Birleşik Zamanı

Rivayet Olunmak (Veya Edilmek)

Rölântiye Almak

Sağlık Muayenesi

Sayesinde Sayeban Olmak

Seçmesiz Yemek

Sermayeyi Doğrultmak

Sıcaklık Seviyesi

Sıhriyet Peyda Etmek

Sınırsız Yetki

Sırık Fasulyesi

Sırtı Yere Gelmek

Sırtı Yere Gelmemek

Soluğu (Bir Yerde) Almak

Sosyal Faaliyet

Söyleyeceği Olmak

Sözü Sohbeti Yerinde

Su Götürür Yeri Olmamak

Surata Bak Süngüye Davran

Suyu Görünce Teyemmüm Bozulur

Tadından Yenmemek

Tan Yeri Ağarmak

Tatlı Yerinde Bırakmak (Veya Kesmek)

Tavsiye Mektubu

Tavuk Ayağı Yemek

Tehlikeye Atılmak

Tencerede Pişirip Kapağında Yemek

Teraziye Vurmak

Terbiye Almak (Veya Görmek)

Terbiyeli Maymun Gibi

Terbiyesini Bozmak

Terbiyesini Vermek

Terbiyesizlik Etmek (Veya Yapmak)

Teslimiyet Göstermek

Teyel Yapmak (Veya Atmak)

Tezkiyesi Bozuk

Tezkiyesini Düzeltmek

Tıka Basa Yemek

Tilkinin Dönüp Dolaşıp Geleceği Yer Kürkçü Dükkânıdır

Turkuaz Yeşili

Türkiye Türkçesi

Utancından Yere Geçmek

Utancından Yerin Dibine Girmek

Vadiye Dökülmek

Vaktini Almak (Veya Yemek)

Vaziyeti Kurtarmak

Velveleye Vermek

Vergiye Bağlamak

Vesveseye Düşmek

Vilâyet Binası

Vurduğu Yerden Ses Gelmek

Yangın Yerine Dönmek

Yaşı Yerde (Veya Toprakta) Sayılası

Ye Kürküm Ye!

Yedek Parçacı

Yedek Parçacılık

Yedi Kat Yerin Dibine Geçmek

Yedi Kubbeli Hamam Kurmak

Yediği Naneye Bak!

Yeise Bürünmek

Yeise Kapılmak

Yelken Gönderi

Yelken Yarışı

Yem Dökmek (Veya Koymak)

Yemin Billâh Etmek

Yengeç Dönencesi

Yeni Dünya Aslanı

Yeni Eflâtuncu

Yeni Eflâtunculuk

Yeni Eleştirici

Yeni Eleştiricilik

Yeni Gerçekçi

Yeni Gerçekçilik

Yeniden Tasarımlama

Yenilgiye Uğramak

Yenilik Korkusu

Yer Adı Bilimi

Yer Alıştırmaları

Yer Altı Kaynakları

Yer Altı Merdiveni

Yer Altı Treni

Yer Bakır Gök Demir Kesilmek

Yer Değiştirmek

Yer Demir Gök Bakır

Yer Domuzugiller

Yer Kabul Etmez

Yer Sarmaşığı

Yer Sarsıntısı

Yer Yerinden Oynamak

Yer Yuvarlağı

Yerden Göğe Kadar

Yerden Yere Vurmak

Yere Baktırmak

Yere Sağlam Basmak

Yeri Göğü Ben Yarattım Demek

Yeri Göğü Birbirine Katmak

Yeri Göğü Tırmalamak

Yeri Göğü Tutmak

Yeri Soğumadan

Yerin Kulağı Var

Yerinde Yeller Esmek

Yerinden Fırlamak

Yerinden Oynamak

Yerinden Oynatmak

Yerine Getirmek

Yerini Beğenmek

Yerini Isıtmak

Yerle Gök Bir Olsa

Yerlerde Sürünmek

Yerlere Geçmek

Yerlere Kadar Eğilmek

Yerleri Süpürmek

Yerleşim Alanı

Yerleşim Merkezi

Yersiz Yurtsuz Kalmak

Yeterlik Belgesi

Yeterlik Eğitimi

Yetimi Okşamışlar, Vay Sırtım Demiş

Yetiş! (Veya Yetişin!)

Yetkili Kılmak

Yetkili Yargıç

Yiyim Yeri Etmek (Veya Yapmak)

Yüksek Sosyete

Yüreği Yerinden Oynamak

Zekâ Yeteneği

Zınk Diye Durmak

Zihnine Yerleştirmek

abacı kebeci (ara yerde) sen neci?

açlıktan ölmeyecek kadar

adam yerine (veya hesabına) koymak

afiyet üzere olmak

ağır yongayı yel kaldırmaz

alçak yer yiğidi hor gösterir

aptal yerine koymak

aşure yemeye giden kaşığını taşır

ayıpsız dost isteyen dostsuz kalır

beklemeye almak

bıraktığı (veya bağladığı) yerde (veya çayırda) otlamak

borçsuz çoban yoksul beyden yeğdir

cefayı çekmeyen sefanın kadrini bilmez

cinayet işlemek

dedikodu sermayesi olmak

derekeye düşmek

diskalifiye olmak

doğru söz yemin istemez

dönüp geriye bakmak

ebediyete intikal etmek

eksiltmeye çıkarmak

ekşi yemedim ki karnım ağrısın

emekliye sevk etmek

engin dallardan murt yememek

eskiye rağbet (veya itibar) olsaydı bitpazarına nur yağardı

ezilmeden yenilmek

gâvurun ekmeğini yiyen gâvurun kılıcını çalar

gidilmeyen yer senin değildir

gön yufka yerinden delinir

görücüye çıkmak

gövdeye atmak (veya indirmek)

gözlüye gizli yoktur

gürültüye vermek

hastaneye kaldırmak (veya yatırmak)

haybeye kürek çekmek

kabiliyetli çırak ustayı geçer

kanuniyet kesbetmek

katakulliye getirmek

kelepçeye vurmak

kesilen baş yerine konmaz

kisveye bürünmek

kul sıkışmayınca (veya daralmayınca veya bunalmayınca) Hızır yetişmez

kümeye çıkmak

mahkemeye vermek

mandepsiye bastırmak (veya düşürmek)

mapushaneye düşmek

mazlumun ahı yerde kalmaz

mesuliyet almak

muafiyet tanımak

mütekabiliyet esası üzerine

pupa yelken ilerlemek (veya gitmek)

riayetkâr olmak

secdeye varmak (veya kapanmak)

tabak sevdiği deriyi taştan taşa (veya yerden yere) çalar

takati yetmemek

tehlikeye düşürmek

tekkeyi bekleyen çorbayı içer

tepkimeye girmek

ufak at da civcivler yesin

viraneye çevirmek

yalan yere yemin etmek

yekvücut olmak

yenene içilene bakılmamak

yetti artık (veya gayrı)

yetmişine merdiven dayamak

yüğrük at yemini artırır

zafiyet geçirmek

zayıf yerinden (veya noktasından veya damarından) yakalamak

zenneye çıkmak

zıp diye çıkmak

zirveye çıkmak

zurnanın zırt dediği yer

zurnacının karşısında limon yemek gibi

züğürt olup düşünmektense uyuz olup kaşınmak yeğdir

çantadan yetişmek

üstünüze afiyet (veya sağlık)

çerez gibi yemek

arife günü yalan söyleyenin bayram günü yüzü kara çıkar

Osmanlı tokadı yemek

ihaleye çıkarılmak

işkenceye sokmak

örtüye sokmak (veya koymak)

şikâyette bulunmak

içeriye düşmek

çiğ yemedim ki karnım ağrısın

hak yerini bulur (veya yerde kalmaz)

geriye yürümek

zıkkımın kökünü (veya pekini veya dibini) ye!

inayette bulunmak

hatır için çiğ tavuk yemek

ünsiyet peyda etmek

yüzüğü geriye çevirmek

yapı taşı yerde kalmaz

yerli yerinde olmak

meydan dayağı yemek

çene yetiştirmek

sekteye uğramak

altın yere düşmekle pul olmaz

ketenpereye getirmek

üzerinize afiyet (veya sağlık)

şimdiye kadar (veya dek)

işleyen demir pas tutmaz (veya ışıldar)

şüpheye düşmek

heyecana getirmek

istenmeyen adam

istenmeyen durum

asliye hukuk mahkemesi

ağır taş yerinden oynamaz